Ostatni post traktował o tym, jak muzyka może być określana za pomocą różnych wrażeń zmysłowych niezwiązanych ze słuchem (poprzez teksturę czy kolor albo ciężar). Dzisiaj mam dla Ciebie kolejny ciekawy i niestandardowy artykuł, z Psychology of Music, w którym analizowano jakiego rodzaju (męski, żeński czy neutralny) są różne instrumenty muzyczne 🙂

Autorzy zauważają, że istnieją w naszej świadomości pewne połączenia, które powodują, że kojarzymy określone instrumenty jako bardziej męskie albo żeńskie. Rodzaj żeński czy męski w języku polskim będzie pewnie nam tu trochę utrudniał przyjęcie założeń, które poczynili autorzy pochodzący z ośrodków naukowych w USA. Niemniej jest szansa, że może się nawet z nimi zgodzimy 😉

Co powoduje, że nadajemy określone właściwości męskie bądź żeńskie różnym instrumentom muzycznym?

Właściwości skojarzeniowe instrumentów mogą mieć wpływ na decyzje o wyborze instrumentu muzycznego czy w ogóle na perspektywę kariery młodych muzyków. Warto więc eksplorować ten temat, choć może się on wydawać nieco abstrakcyjny. W dotychczasowych badaniach niektóre instrumenty były konsekwentnie kategoryzowane jako męskie (np. tuba czy perkusja) oraz żeńskie (flet, skrzypce) a nawet neutralne (np. pianino). Te skojarzenia były stosunkowo silne i nie ulegały zmianie np. w toku edukacji muzycznej.
Co powoduje, że kojarzymy dany instrument bardziej z właściwościami męskimi albo z żeńskimi? Według autorów omawianego badania istotnym elementem jest wysokość brzmieniowa instrumentu oraz jego barwa.

Barwa i wysokość? Sprawdzamy!

W celu weryfikacji ich przypuszczenia autorzy badania zaplanowali eksperyment wykorzystując trzy rodzaje barwy instrumentu (męską, żeńską i neutralną) oraz trzy poziomy wysokości dźwięku (niski, średni i wysoki). Badani oceniali rodzaj instrumentu na skali z możliwością oznaczenia rodzaju męskiego bądź żeńskiego (na dwóch skrajach skali) i rodzaju neutralnego (w środku skali). Jednym bardzo dużym minusem tych badań jest grupa badawcza – same kobiety 😉

Uzyskane wyniki potwierdziły przypuszczenia badaczy. Barwa instrumentu określana jako męska albo żeńska prowadziła do zgodnych z tymi kategoriami ocen badanych. Z kolei instrumenty, których dźwięk był wysoki były oceniane jako żeńskie, a tych, których dźwięk był niski jako męskie. Połączenie obu wymiarów – wysokości i barwy prowadziło do ocen w kierunku rodzaju męskiego przy instrumentach o barwie męskiej i niskiej bądź średniej wysokości dźwięku, oraz do ocen w kierunku rodzaju żeńskiego przy instrumentach o barwie żeńskiej i wysokiej bądź średniej wysokości dźwięku. Instrumenty o barwie neutralnej tak też były oceniane przez badanych na podstawie barwy. Wysokość dźwięku zmieniała jednak te oceny – na męskie (przy niskich wysokościach) lub żeńskie (przy wysokich).

Jakie wnioski proponują autorzy?

Wydawałoby się, że takie badanie jest stworzone bardziej dla potrzeb poznawczych jego autorów. Twierdzą oni jednak, że uzyskane wyniki mogą, po odpowiednim rozszerzeniu tej problematyki, być pomocą dla pedagogów w szkolnictwie muzycznym. Subiektywne określenie rodzaju instrumentu (męskiego/żeńskiego) może zależeć (być nieco modyfikowane) od elementów percepcji słuchowej takich jak jego barwa czy wysokość. Świadomość tego może pozwolić pedagogom na kierowanie uwagi uczniów na inne sposoby postrzegania stereotypowych instrumentów. To z kolei może wzbogacić typowy obraz instrumentów.

 

Stronsick, L. M., Tuft, S. E., Incera, S., & McLennan, C. T. (2017). Masculine harps and feminine horns: Timbre and pitch level influence gender ratings of musical instruments. Psychology of Music, 0305735617734629.